Obecna administracja rządowa USA ustami swojego nowego szefa zaproponowała "wykupienie Grenlandii", co wywołało erupcję infantylnych komentarzy. W stacjach telewizyjnych i na forach netowych śmiechom i żartom nie było końca. Można by, wzorem Horodniczego z gogolowskiego „Rewizora”, zapytać „Z czego się śmiejecie?” Odpowiedź, że z samych siebie, byłaby trafna również w tym przypadku. Wypada jednakże uwzględnić, iż tymi medialnymi facecjonistami są w większości ofiary reform edukacji, a takie podśmiechujki mają maskować ich wszechstronną tudzież masywną ignorancję. Rzecz jasna nie tylko odnośnie Grenlandii, o której co najwyżej słyszeli, że w środkowym Średniowieczu rosły tam bujne lasy, a ponadto nie wykluczają, że dodatkowo znaleziono by jeszcze gaje pomarańczowe a nawet z winoroślą. Wypada temat nieco przybliżyć, jako że jankesi są na Grenlandii od dawna, a od ponad 80-ciu lat wydzierżawiają kawałek jej terytorium. A de facto zajmują tereny nie podlegające pod jurysdykcję Danii (status eksterytorialności). Można zatem powiedzieć, że jankeski but nie pozwala nikomu domknąć drzwi do tej krainy Eskimosów. A oto jak do tego doszło.

W dniu 9 kwietnia 1941 r Henrik Kauffmann. duński wysłannik do Stanów Zjednoczonych, , który odmówił uznania niemieckiej okupacji Danii, podpisał duńsko-amerykańskie porozumienie w sprawie obrony Grenlandii i zgodził się aby Amerykanie mieli  prawo do korzystania z baz na tej wyspie. W Danii kolaborującej z III Rzeszą uznano go za zdrajcę i odmówiono  uznania za wiążące postanowienia traktatu "O wspólnej obronie Grenlandii". Oczywiście, Amerykanie zignorowali ten sprzeciw i 7 czerwca 1941 r. umowa została zatwierdzona przez prezydenta USA Franklina D. Roosevelta, zaś Dania ją ratyfikowała dopiero w 1951 r. W ramach tej umowy Amerykanie zbudowali na Grenlandii 17 baz wojskowych.

Jedna z najważniejszych i najbardziej tajnych baz USA została zbudowana w miejscowości Thule, w północno-zachodniej Grenlandii  daleko poza kołem podbiegunowym (powyżej 76 stopnia szerokości geograficznej północnej), vis a vis południowo-wschodnich wybrzeży kanadyjskiej wyspy Ellsmere’a.  (odległość ok.1500 km od Bieguna Północnego). Baza ta stała się jednym z głównych punktów osłony terytorium USA przed ewentualnym sowieckim uderzeniem od strony akwenu arktycznego. Zbudowano tu stację wczesnego wykrywania radarowego mogąca monitorować przestrzeni powietrzną do granic ZSRR. Ponadto zostały tu rozmieszczone systemy obrony powietrznej (myśliwce przechwytujące i pociski przeciwlotnicze) oraz w latach 60-tych bazowały tu bombowce strategiczne B-52  przenoszące bomby z ładunkami jądrowymi (typ B-28 o mocy 1,45 megatony).
https://www.shutterstock.com/pl/image-vector/arctic-region-political-map-countries-capitals-436235509?consentChanged=true
Obecnie baza stanowi część systemu obrony przeciwrakietowej Sił Kosmicznych USA, zaś niedawno, w kwietniu 2023 r. przywrócono jej nazwę Pituffik , tj. jednej z dwóch dawnych eskimoskich osad.
[Pituffik Space Base, wcześniej Thule Air Base. Baza zajmuje zdecydowanie większy obszar, niż tylko teren byłych, przesiedlonych dwóch osad eskimoskich. Na jej terenie ulokowane zostały stacje radarowe, lotnisko, hangary, magazyny, osiedle dla personelu, oraz obszary niezbędne na utworzenie dookolnej strefy buforowej, łącznie kilkaset km kw. Jej działalność opiera się na umowie duńsko-amerykańskiej, odnowionej w październiku 2004 r.]
Baza w Thule jest jednym z nielicznych znanych miejsc na naszej planecie, w okolicy którego bezpowrotnie zaginęła bomba jądrowa. Od 1961 r. Dowództwo Strategiczne Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych prowadziło operację Chromowana Kopuła, w trakcie której  wykonywane były loty patrolowe przez bombowce strategiczne z bronią termojądrową na pokladzie. Samoloty utrzymywano w stałej  gotowości do uderzenia na cele w Związku Sowieckim. Dyżurowanie tych samolotów w powietrznych patrolach zapewniało skrócenie czasu ataku na cele sowieckie oraz eliminowało możliwość zniszczenia samolotów stacjonujących na lotniskach. Loty były kontynuowane bez względu na warunki pogodowe. 

W styczniu 1966 r. doszło do katastrofy lotniczej nad letniskowo-rybacka wioską Palomares w Hiszpanii. (Andaluzja). Wówczas amerykański bombowiec strategiczny B-52 z bronią termojądrową na pokładzie zderzył się z samolotem-cysterną podczas operacji tankowania w powietrzu. W katastrofie zginęło 7 osób i utracono cztery bomby wodorowe. Trzy z nich spadły na ląd i zostały szybko odnalezione, natomiast czwarta wpadła do morza i znaleziono ją po dwumiesięcznych poszukiwaniach. Dwie z bomb, które spadły w pobliżu wsi, zostały uszkodzone powodując skażenie radiacyjne okolicy. Katastrofa wywołała społeczne oburzenie w Hiszpanii  i doprowadziła do zaprzestania amerykańskich patroli powietrznych z bronią nuklearną nad Europą (i zwłaszcza turystycznym regionem śródziemnomorskim).

W efekcie także intensywność lotów w operacji Chromowana Kopuła została mocno ograniczona, gdyż ich dobową ilość zmniejszono z 24 do 4. Ówczesny amerykański sekretarz obrony Robert McNamara zaproponował całkowite ich wstrzymanie, ponieważ w tym czasie amerykański arsenał nuklearny został wyposażony w pociski międzykontynentalne Minuteman (ICBM – intercontinental ballistic missile)  wystrzeliwane z wyrzutni umieszczonych w podziemnych silosach oraz pociski typu Polaris (SLBM - submarine-launched ballistic missile) wystrzeliwane z okrętów podwodnych. Minister napotkał na sprzeciw Szefów Połączonych Sztabów i Dowództwa Strategicznego Sił Powietrznych USA. Podjęto zatem kompromisową decyzję, że bombowce strategiczne z bronią jądrową będą patrolowały tylko akweny wokół Grenlandii.

Rankiem 21 stycznia 1968 r. samolot B-52G wyleciał z Bazy Sił Powietrznych Plattsburgh w stanie Nowy Jork na patrol bojowy. Oprócz pięciu stałych członków załogi na pokładzie znajdował się rezerwowy nawigator oraz rezerwowy (trzeci) pilot. Trzeci pilot podczas startu zajmował miejsce nawigatora-instruktora na rufie dolnego pokładu. Dochodzenie Sił Powietrznych USA w sprawie incydentu wykazało, że trzeci pilot, który lubił wygodę, umieścił trzy pokryte tkaniną piankowe poduszki na otworze wentylacyjnym pod siedzeniem przed lotem i krótko po starcie kolejną poduszkę.

Lot przebiegał normalnie. Po zatankowaniu kapitan nakazał drugiemu pilotowi odpoczynek, a trzeci pilot zajął jego miejsce. Uważał, że w kokpicie jest zimno, więc otworzył zawór wlotu powietrza z kanału powietrznego silnika do systemu ogrzewania. Wystąpiła jednak usterka techniczna i gorące powietrze silnika trafiające do systemu ogrzewania nie było chłodzone, po czym zimno w kabinie zaczęło zamieniać się w tropikalny upał. Piankowe poduszki pod siedzeniem zapaliły się. Gdy członkowie załogi samolotu poszukiwali źródła ognia, pożar rozniecił się na tyle, że nie udało się go ugasić. Dowódca poprosił o zezwolenie na awaryjne lądowanie w  bazie Thule. Ale sytuacja na pokładzie samolotu szybko wymykała się spod kontroli, wysiadło zasilanie, a dym stał się tak gęsty, że piloci nie widzieli wskazań przyrządów. Kapitan uznał, że samolotu nie da się uratować i nakazał załodze opuścić samolot. Sześciu członków załogi zdołało się uratować skacząc na spadochronach, a w wyniku skoku zginął tylko drugi pilot. Pozbawiony załogi bombowiec przez pewien czas leciał na północ, po czym obrócił się o 180 stopni i rozbił się na lodzie zatoki North Star około 11 km od pasa startowego bazy Thule. Po 20-godzinnych poszukiwaniach znaleziono  kapitana, który opuścił samolot jako pierwszy i wylądował 10 kilometrów od bazy. Był poważnie wychłodzony, ale owinięty w płótno spadochronowe zdołał przeżyć.

Uderzenie o lód wywołało zdetonowanie konwencjonalnych materiałów wybuchowych w zapalnikach wszystkich czterech bomb. Na szczęście nie doprowadziło to do eksplozji nuklearnej, ale radioaktywne komponenty zostały rozrzucone na obszarze o długości około 5 kilometrów i szerokości 1,5 kilometra. Eksplozje i ogień zniszczyły większość szczątków, zaś zapalone paliwo lotnicze rozmiękczyło lód, wskutek czego wrak samolotu zatonął w wodach Morza Baffina. Incydent został sklasyfikowany pod kodem "Złamana strzała” (Broken Arrow), oznaczającym incydent z udziałem broni jądrowej, głowic bojowych lub ich komponentów, ale nie stanowiący aktu wojennego. Służby amerykańskie i duńskie przeprowadziły prace porządkowe i dekontaminacyjne podczas operacji o kryptonimie „Połamany lód”
(Crested Ice). Na szefa  tej operacji wyznaczono Richarda Hunzikera, generała Sił Powietrznych USA .

Około 2500 osób zostało wysłanych na Grenlandię w celu usunięcia skutków wypadku. Przez dziewięć miesięcy zbierali oni części samolotu oraz skażony lód. Uszkodzone bomby zostały wysłane do zbadania w Pentex Nuclear Charge Plant w Teksasie (firma zajmująca się, m. in., utylizacją broni jądrowej), a wrak samolotu do Oak Ridge National Laboratory w Tennessee, natomiast cysterny ze skażonymi resztkami i lodem do mogilnika odpadów nuklearnych w Savannah River Atomic Burial Ground w Południowej Karolinie. Operacja zakończyła się 13 września 1968 r., kiedy ostatnia cysterna ze skażonym materiałem została załadowana na statek płynący do Stanów Zjednoczonych. Łącznie zebrano 6700 metrów kubicznych skażonego śniegu i lodu oraz wiele pojemników z elementami samolotu, z których część także była skażona. W sierpniu 1968 r. podjęto próbę odnalezienia uranowego rdzenia jednej z bomb na dnie morskim podczas ściśle tajnej ekspedycji z użyciem  podwodnego wehikułu  załogowego Star III. Wyniki operacji zostały utajnione. Dopiero w 2009 r. w Danii opublikowano dokumenty, z których wynikało, że rdzeń tej bomby nie został odnaleziony. Natomiast w wyniku poszukiwań lądowych i podwodnych znaleziono jedną prawie nienaruszoną skorupę uranową i rozmaite inne szczątki o łącznej masie odpowiadającej dwóm bombom.

Operacja „Chromowana Kopuła” została ostatecznie zamknięta, ale duński rząd nadal nie odkrywał kart wobec swoich obywateli. W końcu w 1957 r. Dania ogłosiła swoje terytorium strefą wolną od broni jądrowej, choć Kopenhaga wiedziała o rozmieszczeniu takiej broni w Thule. Ponadto w 1958 r. Amerykanie rozpoczęli projekt „Lodowy robak”  (Iceworm), którego celem było umieszczenie sieci mobilnych wyrzutni ICBM (jednej z wersji Minuteman) w sztolniach ukrytych pod pokrywą lodową Grenlandii. Zamierzano zbudować system tuneli o długości 4000 kilometrów i rozmieścić w nich ok. 600 pocisków średniego zasięgu wycelowanych w ZSRR. Pocisk Iceman został opracowany na podstawie pocisku Minuteman, ale jego zasięg został zmniejszony z 10000 kilometrów do 6100 kilometrów, zaś głowica bojowa miała moc 2,4 megatony.

Amerykańscy inżynierowie zamierzali wykopać tunele, przykryć je pancernym kopułami, a następnie sama natura Grenlandii zadbałaby o dodatkowe zabezpieczenie z warstwy śniegu i lodu. Zgodnie z planem, lokalizacja rakiet miała być okresowo zmieniana, zaś miejsca poszczególnych wyrzutni miały być połączone torami kolejowymi. Energia elektryczna była dostarczana przez pierwszy mobilny reaktor jądrowy ("Alco PM-2A"). Realizacja projektu została zaniechana ze względu na  nieusuwalne negatywne okoliczności, czyli stale przemieszczający się lód sukcesywnie niszczący instalacje w tempie znacznie szybszym od zakładanego. Ze względu na niemożność okiełznania praw natury projekt zamknięto w 1966 r. Pozostałości jego struktur i odpadów, w tym odpadów radioaktywnych zostały pozostawione na miejscu, na zawsze zakopane pod warstwą zlodowaciałego śniegu.

Ale pod warstwą lodu znajdują się również zasoby, których USA potrzebują do rozwoju i utrzymania pozycji światowego lidera. W szczególności rudy miedzi, złoto, molibden, ołów i inne kopaliny. Niewykluczone, że zostaną odkryte kolejne miejsca występowania kriolitu (grek. kamień lodowy), minerału wykorzystywanego do produkcji aluminium. Ponadto „wykupienie” Grenlandii to wydatne wzmocnienie strategicznej pozycji nowego amerykańskiego imperium (Amerika über alles!). USA uzyskałyby w ten sposób rozszerzony dostęp do wcześniej niedostępnych dlań sektorów Arktyki.

************

Wykaz moich wszystkich notek na portalu "Szkoła Nawigatorów" pod linkiem:

http://stanislaw-orda.szkolanawigatorow.pl/troche-prywaty

 

---

tagi: grenlandia na allegro 

	stanislaw-orda
	9 marca 2025 12:14

24     1477    14 zaloguj sie by polubić