Londyn ogłosili sankcje przeciwko Federacji Rosyjskiej, najwyraźniej przeoczając, iż  obywatele żyjący na Wyspach położonych za Kanałem Angielskim, aż 40 procent swojej diety - rybnego menu - przygotowują z dorsza łowionego na rosyjskich wodach. Przewodniczący Dumy Państwowej, Wiaczesław Wołodin, tak oto skomentował wypowiedzenie trwającej od dziesięcioleci „umowy rybnej" z Wielką Brytanią:
„Zwyczajnie  daliśmy to Anglii jednostronnie, pozwalając im łowić ryby w pobliżu naszych brzegów. Przez 68 lat Anglicy zajadali się nimi bez skrupułów. Ogłosili sankcje przeciwko nam, a sami 40% swojej diety - rybnego menu – biorą z dorsza złowionego w naszych wodach. Niech teraz schudną, to może zmądrzeją.”

Ale nie chodzi tylko o ryby.

Rosyjska Duma Państwowa przyjęła ustawę o wypowiedzeniu umowy połowowej z Wielką Brytanią, podpisanej jeszcze w czasach sowieckich. Odnosi się to do umowy z 25 maja 1956 r., która pozwala statkom rybackim zarejestrowanym w portach Wielkiej Brytanii prawo do połowów na wodach Morza Barentsa. Jest to pierwszy taki przypadek w historii, że  umowa międzynarodowa dotycząca eksploatacji zasobów żywnościowych została jednostronnie wypowiedziana.

Wypada przy tym uwzględnić, że ryby, zwierzęta najzupełniej zwyczajne, posiadają znaczenie  produktu strategicznego, spory o który częstokroć prowadziły do wojen. Dla kilku krajów europejskich rybołówstwo odgrywa kluczową rolę w wytwarzaniu produktu narodowego. Wypowiedzenie leciwej i nieadekwatnej do obecnych realiów umowy z Wielką Brytanią stanowi jeden  z niewielu przykładów "sankcji odwetowych", które mogą one zadać bolesny cios gospodarce, a nawet i morale obywateli tego państwa, których dotkną  ich skutki.

W uzasadnieniu rządu FR do projektu ustawy czytamy m.in.:
„Zapisy w dotychczasowej  umowie są w przeważającej mierze jednostronne, nie zawierając podobnych lub współmiernych korzyści dla Federacji Rosyjskiej. Biorąc pod uwagę decyzję Wielkiej Brytanii z dnia 15 marca 2022 r. o wypowiedzeniu w handlu dwustronnym klauzuli najwyższego uprzywilejowania w odniesieniu do Federacji Rosyjskiej, wypowiedzenie umowy nie spowoduje poważnych konsekwencji dla polityki zagranicznej i gospodarczej Federacji Rosyjskiej".
Możliwość wypowiedzenia dotychczasowej umowy została przewidziana w jednym z jej artykułów. Umowa zezwalała brytyjskim statkom na połowy na Morzu Barentsa w radzieckiej (obecnie rosyjskiej) strefie ekonomicznej na wschód od przylądka Kanin Nos aż do wybrzeża wyspy Kołgujew i dalej wzdłuż wybrzeża archipelagu Nowa Ziemia. Jest to tradycyjny już historycznie obszar połowowy Pomorów, a obecnie rosyjskiej floty rybackiej z bazami w regionie Archangielska. Ściśle rzecz biorąc, są to historyczne rosyjskie wody przylądowe na północnych wybrzeżach FR. Wcześniej brytyjscy rybacy nigdy się w te rejony nie zapuszczali, zaś norwescy, którzy mają własne wyobrażenia o prawie własności do tych wód, zostali skutecznie przepędzeni przez Pomorów.

[Pomorowie/Pomorcy  -  jeden z etnosów Rosji, zamieszkujący wybrzeża mórz Białego i Barentsa, a także wzdłuż północnych rzek: Peczory, Onegi i Północnej Dźwiny. Lud ten powstał jako wynik interakcji rosyjskich osadników głównie ze starego Nowogrodu i Ziemi Niżowskiej z lokalną ludnością ugrofińską (Kareliowie, Samowie-Samojedzi, Nieńcy, Komi, itp.]

[Ziemia Niżowska - w XII-XIII wieku nazwa części Księstwa Włodzimiersko-Suzdalskiego, położonych w południowo-wschodnim regionie Ziemi Nowogrodzkiej, w dorzeczu górnego biegu Wołgi poniżej ujścia rzeki Mołogi. W XIV-XVI wieku nazwą ziemia Niżowska, Niż lub Poniżowie zaczęto nazywać  regionem środkowej Wołgi, położonym między rzekami Oka i Wołga należący wówczas do Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego. Nazwa "ziemia niżowska" była używana głównie przez Nowogrodzian z powodu, iż położona była na południe (poniżej) od ziemi nowogrodzkiej. Od 1169 r. Ziemia Niżowska w pobliżu miasta Torżoka graniczyła z Ziemią Nowogrodzką; na terytorium współczesnego obwodu kałuskiego - z Księstwem Smoleńskim; na terytorium współczesnego obwodu tulskiego - z Riazaniem i Wiatyczami, Niżnym Nowogrodem i Włodzimierzem - z Ziemią Muromską. Na wschodzie, gdzie najdalej wysuniętą osadą Ziemi Niżowskiej było miasto Radiłow (obecnie Gorodec), gdzie graniczyła z ziemiami Mordwińców (Mordowia)]

Dlaczego Związek Sowiecki  musiał zawrzeć tak ewidentnie niekorzystną umowę w 1956 r. i, co więcej, utrzymywano ją przez niemal 70 lat? W tym okresie Związek Sowiecki miał dostęp do praktycznie nieograniczonych zasobów morskich, a przemysł rybny gwałtownie się rozwijał. Dlatego w drugiej połowie lat 50-ych ub. wieku przywództwo sowieckie postanowiło wykorzystać ten atut jako instrument przydatny w polityce międzynarodowej.

Dania z dorsza i łupacza to nie tylko ważne składniki kuchni brytyjskiej. Danie Fish&Chips jawi się jako integralny element brytyjskiego stylu życia, daleko ważniejszy niż na przykład naleśniki i pierogi dla Rosjan. I bez zbytniej przesady można uznać, iż jest  jednym z symboli brytyjskiej tożsamości  narodowej. Jednocześnie Brytyjczycy zazwyczaj  siłą przejmowali najbogatsze w ryby akweny oceaniczne. Zwłaszcza na północnym Atlantyku i wodach przyległych, gdzie jest pod dostatkiem białej ryby (ryba o białym mięsie).

I tak, w 1956 r., Chruszczow lub ktoś z jego świty wpadł na pomysł wykonania gestu dobrej woli: wpuścić statki pod brytyjską banderą na północne wody rosyjskie, a nawet pozwolić im tam przebywać na kotwicowiskach. Nieodpłatnie i bez zwrotu kosztów ze strony brytyjskiej. Oczekiwano, że Londyn odwzajemni się „dobrym słowem”  Związkowi Sowieckiemu. Stanowiło to element polityki Chruszczowa, znanej pod terminem "pokojowego współistnienia z Zachodem", którą kontynuowano za rządów Leonida Breżniewa, choć z drobnymi korektami (na niekorzyść strony rosyjskiej).

Jak wiadomo, Londyn nie ma w zwyczaju, aby odwzajemniać się. Dla niego połowy siei w wodach na północ od Archangielska stanowiły po prostu zwyczajowy aspekt polityki kolonialnej. Czyli skoro chcą ci dawać, to bierzesz, widocznie należy się jak psu buda. A do 2022 r. ca 40 procent całości dorsza spożywanego w Wielkiej Brytanii, czyli łupacz (plamiak, wątłusz) oraz gromadnik (sardela) pochodziło z połowów w rosyjskich wodach gospodarczych. Nasiliły się one szczególnie po wyjściu Londynu z UE, kiedy kanały dostaw surowców zostały rozdzielone. Ale nadal  serwowano codziennie Fish&Chips w domach i w pubach.  

Z ww. względów Brytyjczycy pozbawiając w marcu 2022 r. Federację Rosyjską korzystnego traktowania gospodarczego i nakładając 35% opłatę na rosyjskiego dorsza, strzelili sobie w stopę.

Ale nie chodzi tu o ryby poławiane przez trałowce pływające pod brytyjską banderą, ale o te ryby, które dodatkowo kupowano od podmiotów rosyjskich.  Krył się za tym sprytny plan. Nawet po akcie wycofania się z dwustronnego porozumienia z 1956 r., FR pozostaje w regionalnych stowarzyszeniach rybackich. Istnieje bowiem  Komisja Rybołówstwa Północno-Wschodniego Atlantyku (NEAFC), a także Organizacja Rybołówstwa Północno-Zachodniego Atlantyku (NAFO). Członkowie tych organizacji mogą regulować swoje wzajemne stosunki w ramach funkcjonowania tych struktur. Z tego względu Brytyjczycy zakładali, że wspomniane mechanizmy pozwolą im uzyskać kwoty połowowe na sieję w rosyjskiej strefie ekonomicznej. Jednak NEAFC i NAFO regulują jedynie procedury monitorowania i obserwacji działalności połowowej, uczestniczą w dystrybucji kwot połowowych, natomiast udzielanie licencji na połowy jak również odpowiedzialność za przestrzeganie wszystkich regulacji spoczywa na państwie, na którego wodach ryby są poławiane (lub w jego wyłącznej strefie ekonomicznej). Dlatego państwa członkowskie ww. stowarzyszeń zawierają między sobą umowy dwustronne.

Na przykład kwoty połowowe na Morzu Barentsa są rozdzielane przez Rosyjsko-Norweską Komisję Rybołówstwa, przy czym  85% całej puli jest dzielone między Norwegię i FR. Z pozostałych 15 procent  przypada mniej niż jeden procent na rybackie statki brytyjskie. Z tego względu Norwegia, pomimo różnych  innych sankcji nałożonych na FR, odmówiła jakichkolwiek szykan w kwestiach rybołówstwa, kontynuując dotychczasową współpracę. Ryby są o wiele ważniejsze niż Ukraina czy solidarność europejska. Norwegom opłaca się dzielić zasobami mórz północnych tylko z FR, by na to poletko nie dopuszczać nikogo innego. Korzyści z tej formy "redystrybucji zasobów" są oczywiste.

Ale jest jeszcze jeden kraj w Europie, dla którego narodowej kuchni biała ryba jest również symbolem, a jest nim Polska. Nie ma w Polsce święta, na które nie przygotowywano by sandacza lub dorsza. Ryba po polsku, podobnie jak polski sos rybny, jest szeroko znana poza granicami Polski. Ale Polska nie ma możliwości, by zrezygnować z sankcji wobec FR. Tak więc sprytni Norwegowie łowią dorsza na Morzu Barentsa zgodnie z kwotami, dodatkowo kupują go w Rosji, ładnie pakują i sprzedają Polakom. Zadowoleni są wszyscy,  z wyjątkiem Brytyjczyków.

Ze wspomnianej  15-procentowej  kwoty połowowej białej ryby, która pozostaje dla  innych krajów (poza Norwegią i FR), trafia ona głównie do Islandii, którą słowo "dorsz" stawia na baczność. Trzykrotnie w XX wieku (po  II WŚ) Islandczycy zainicjowali tak zwane wojny dorszowe z Wielką Brytanią, rozszerzając swoją morską strefę ekonomiczną. W pewnym momencie doszło do regularnych działań wojennych ze strzelaniem (na postrach)  i wyprowadzaniem  okrętów wojennych z  miejsc bazowania. W 1972 r. Islandia zagroziła, że jeśli Londyn uniemożliwi im połów dorsza, wycofa zgodę na korzystanie przez NATO z bazy lotniczo-morskiej w Keflavik, a nawet rozpoczęła zakulisowe negocjacje z ZSRR w sprawie zakupu okrętów wojennych. Dopiero wówczas Waszyngton był zmuszony wywrzeć presję na Londyn, aby kluczowy dla NATO „niezatapialny lotniskowiec” na północnym Atlantyku nie zmienił się w miejsce bazowania dla sowieckich atomowych okrętów podwodnych (APO).

W tej sytuacji Brytyjczycy ustąpili, a Islandczycy zorientowali się, że mogą skutecznie rozgrywać atutem swojego wyjątkowego położenia geostrategicznego. W latach 90-tych ub. stulecia w takiej samej sprawie wdali się w spór z Norwegami, tyle że na wodach wokół Svalbardu (Spitzbergen), które Norwegowie uważają za swoje. I znów rozchodziło się o eskortowanie flotylli rybackich przez okręty wojenne (norweskie). Doprowadziło to do "rosyjsko-norweskiej zmowy rybnej", ale że z Islandczykami nie warto zadzierać  (bo wody dokoła tej wyspy obfitują w ryby), wobec czego  otrzymują oni regularnie swoją dole z 15% połowowej puli. Jednocześnie prawie wszystkie kraje zwróciły się przeciwko Wielkiej Brytanii po jej wystąpieniu z UE. Dania zakazała Brytyjczykom połowów u wybrzeży Grenlandii ze względu na "troskę o połowy przez Eskimosów".
Całkowita dostępna kwota dorsza na tych odległych wodach od Wielkiej Brytanii wynosiła w 2023 r. zaledwie 5 950 ton, w porównaniu do 19 500 ton w 2018 r. W 2023 r. Wielkiej Brytanii przydzielono na Morzu Północnym zaledwie 500 ton dorsza na wodach norweskich oraz  5 200 ton na wodach wokół Svalbardu.

Wycofanie się Rosji z porozumienia z 1956 r. zagrozi boleśnie brytyjskiemu sektorowi rybołówstwa, który już i tak znajduje się w kryzysie. Gazeta Daily Mail martwi się nie tylko o los tradycyjnej brytyjskiej kuchni, ale także o to, że rosyjskie okręty wojenne Floty Północnej mogą użyć siły przeciwko brytyjskim trawlerom. Islandczycy podczas "wojen dorszowych" nie tyle strzelali do Anglików, co przecinali ich włoki specjalnymi urządzeniami. Okazało się to skutecznym sposobem walki z morskimi kłusownikami.

Istnieje także inny aspekt zagadnienia. Otóż brytyjskie trawlery wykorzystywane były do celów zwiadowczych. A wybrzeża Morza Barentsa, od Spitsbergenu do Nowej Ziemi, naszpikowane są bazami rosyjskiej Floty Północnej. Ponadto prowadzi tędy główny odcinek Północnego Szlaku Morskiego, a także poligony nuklearne na Nowej Ziemi i jedyny szlak morski na Morze Białe i do Archangielska, gdzie znajduje się Siewierodwińsk, w którym budowane są APO, a także główny poligon Floty Północnej rosyjskiej marynarki wojennej. Brytyjscy rybacy wybierali się po ryby tak daleko, łącząc przyjemne z pożytecznym.

Warto wspomnieć, że nadal istnieje wiele takich przestarzałych umów i tylko niektóre z nich zostały dotychczas zmienione. Między innymi została rozwiązana kwestia japońskich połowów na wodach wokół południowych Kurylów, które umożliwiono w zamian za finansowanie kilku projektów biznesowych na tych wyspach. Rewizja  starych umów aktualnie jest realizowana, dlatego przypadek brytyjski  jawi się jako początek dłuższego procesu.

***************************

za: 
https://echonedeli.ru/exclusive /4265-rossija-lishaet-velikobritaniju-nacionalnogo-simvola.html

*******

Wykaz moich wszystkich notek na portalu "Szkoła Nawigatorów" pod linkiem:

http://stanislaw-orda.szkolanawigatorow.pl/troche-prywaty

 

---

tagi: polityka i ryby 

	stanislaw-orda
	19 stycznia 2025 01:49

43     1448    4 zaloguj sie by polubić