A ściślej tekst artykułu Aleksandra Baunowa  -  naczelnego redaktora  Moskiewskiego Centrum Canergie  i jednego z pięciu głównych ekspertów  tego Centrum  -  w moim swobodnym  przekładzie oraz ze zmienionym tytułem.
https://carnegie.ru/commentary/experts/1025

******

Czy wiadomo dlaczego Aleksiej Nawalnyj powrócił do Rosji, nie bacząc na oczekujące go kłopoty? Przez długi czas działał on jako najbardziej ostry krytyk Putina oraz poszczególnych postaci z  kamaryli kremlowskiej, której niejeden członek publicznie deklarował się jako osobisty nieprzyjaciel tego opozycjonisty. Jednak docelowym zamiarem Nawalnego było zajęcie pozycji lidera całej opozycji antyputinowskiej. Po tzw. próbie otrucia zajął on bezspornie właśnie takie miejsce, gdyby zaś pozostał na emigracji, nie byłby wiarygodny w tej roli.

Musiał zatem albo wrócić, narażając się na wszelkie związane z tym ryzyko, albo wybrać bezpieczny pobyt za granicą, udzielając wywiadów dla tamtejszych żurnalistów, z rychłą perspektywą porzucenia roli opozycjonisty na rzecz zostania komentatorem wydarzeń w odległym, zaśnieżonym kraju. Ale na owym mitycznym Zachodzie aż roi się od komentatorów o podobnym losie, trudno więc przebić się tam do pozycji najważniejszego z nich, nawet gdy towarzyszy takiemu chętnemu  bardzo wyrazisty opozycyjny background.

Odwaga osobista stanowiła o zasadniczym image’u, który reprezentował swoją postawą Nawalnyj, co zresztą odpowiadało napastliwemu charakterowi tego opozycjonisty. Pozostając na emigracji uzyskałby, oczywiście, zrozumienie i współczucie, ale za cenę utraty pozycji głównego rozgrywają- cego w szeregach krajowej opozycji. Dlatego przed Nawalnym stanął ważny wybór, jako że jego dotychczasowy status wynikał „z rzucania rękawicy” stronie  silniejszej, co stanowiło swoistą charakterystykę tej persony. Gdyby bowiem nie podjął wyzwania związanego z powrotem do Rosji, wówczas naraziłby na szwank swój, budowany przez lata, wizerunek niezłomnego opozycjonisty.

A decydując się na powrót udowodnił, iż zasługuje na traktowanie go jako bohatera, nie tylko przez swoich zwolenników, ale także przez neutralnych obserwatorów. I to bohatera, który nie ugiął się przed potężnymi siłami zła. A wręcz  ukazał się jako archetyp mitu o wskrzeszonym bohaterze. W tej sytuacji nie mógł wybrać racjonalnie prozaicznej dalszej drogi życia, gdyż upadek z wysokości nabudowanego własnego mitu bywa zazwyczaj bolesny, a najczęściej też nieodwracalny. Stał się Frodo Bagginsem, Orfeuszem, Dionizosem, ergo typem scharakteryzowanym w prozie Joanny Kathleen Rowling  jako „chłopiec który przeżył i wrócił, by umrzeć”. Czyli nie mógł nie powrócić, skoro mit związany z jego „wskrzeszeniem” zaczął wieść własne życie. A to drugie życie dane mu zostało nie po to, aby miał rezydować w jakiejś zacisznej alpejskiej rezydencji. Dostał je po to, aby przezwyciężyć zło, zlekceważyć śmierć i unicestwić wrogów.

Jeśli Nawalnyj stanął przed swoim wyborem, to władza również  stanęła przed swoim. Czy więc, aby pokazać własne zdecydowanie oraz miałkość opozycjonisty, lepiej było go zaaresztować, czy może lepiej zignorować i pozwolić mu na powrót do domu, jak zwyczajnemu pasażerowi?

Areszt, łącznie ze zmianą lotniska lądowania samolotu, pokazał, że ten pasażer nie został potraktowany jak zwyczajny podróżny. Jakkolwiek pierwszy komentarz Dmitrija Pieskowa - rzecznika prasowego prezydenta Federacji Rosyjskiej w brzmieniu: „Gdzie został aresztowany? W Niemczech?” -  wskazuje, że opcja zignorowania nie była definitywnie odrzucana. Poprzednio Nawalnyj dysponował  pewną swobodą działania, obecnie zaś może mu  ona zostać odebrana.

Zaniechanie aresztowania Nawalnego po jego powrocie mogłoby stanowić rodzaj alibi dla władz.  Skoro mogli zaaresztować, ale tego nie zrobili, to pośrednio oznaczałoby, iż także nie planowali go zabijać (otruć). Jeśli jednak jakaś część systemu władzy zdecydowała o aresztowaniu, może to oznaczać, iż wewnątrz struktury władzy państwowej zaczyna się wojna, czyli nie była to akcja podjęta w wyniku paniki, czy zbyt pochopnej decyzji.

Od chwili, gdy Federalna Służba  Penitencjarna ogłosiła, że Nawalnyj zostanie zatrzymany jako osoba która złamała zasady okresu próbnego (po wyjściu na wolność), było jasne, że dojdzie do jego aresztowania. Z tego względu aresztowanie pozwoliło organom państwowym na zachowanie twarzy. Pusta groźba aresztowania to byłby blamaż dla tych organów, których w jego następstwie nikt już nie postrzegałby zbyt poważnie.

Nawalnyj był dotychczas traktowany w Rosji jako osoba uprzywilejowana. Jego liczne aresztowania, z których zwalniano go warunkowo, nigdy nie kończyły się wyrokami długoterminowymi. W trakcie przebywania na warunkowych zwolnieniach wyjeżdżał za granicę, a nawet uczestniczył w wyborach mera Moskwy, chcąc w ten sposób podkreślić polityczne znaczenie stołecznego regionu. Nie musi to koniecznie oznaczać, że miał on jakieś zakulisowe uzgodnienia z władzami. W krajach o rządach autorytarnych wielu opozycjonistów korzystało z furtek, które pozostawiały im władze, bądź to w celu realizowania rozmaitych scenariuszy, albo jako pewną alternatywę dla niezadowolenia obywateli (wentyle bezpieczeństwa do upuszczania pary).

Oczywiście, nie jest również wykluczone, że Nawalnyj mógł korzystać z „pobłażliwości” części aparatu władzy, która uważała, że ze względów propagandowych wygodniej będzie pozostawić go na wolności, niż zamknąć w więzieniu. Inna część władzy mogła natomiast uważać, że jest to gra nadmiernie niebezpieczna, ale uznała, że przegapiono najbardziej korzystny moment, czyli zanim Nawalnyj stał się już zbyt znany w kraju oraz za granicą, aby aresztowanie go nie przyniosło szkód wizerunkowych. Można również zasugerować istnienie w aparacie władzy trzeciej opcji, która  uważa, że nigdy nie jest zbyt późno na pozbycie się uciążliwego wroga. Należy to uczynić, gdy tylko znajdzie się on w zasięgu aparatu państwa, lub też domagać się podjęcia takiego działania przez  ten aparat.

Eliminacja fizyczna to jest operacja tajnych służb, której sprawstwa można dowolnie zaprzeczać. Natomiast aresztowanie i uwięzienie to działanie przy otwartej kurtynie, dla którego należy znaleźć oraz podać uzasadnienie i wyjaśnienie. Ale gdy zdarzy się próba fizycznej eliminacji, a zaraz po niej areszt, wygląda to jak dalszy ciąg tego samego spektaklu.

Władze państwowe, nie próbując wyjaśnić kwestii otrucia, forsują najbardziej chwytliwą wersję medialnej walki z Nawalnym:  –  to agent na usługach obcych służb specjalnych, wydelegowany do walki z państwem rosyjskim przez wrogów tego państwa. Wersja ta, wcześniej niezbyt mocno eksponowana, została przyjęta w oficjalnej propagandzie jako główna, po nagłośnieniu przez Zachód sprawy „zatrucia” Nawalnego. Wspomniane przesunięcie akcentów pozwala przenieść Nawalnego z kategorii wrogów, z którymi prowadzi się walkę w ramach określonych reguł, do kategorii zdrajców, przy których zwalczaniu nie obowiązują żadne zasady, skoro zdrajca jest tym, który pierwszy zasady złamał.

Problem w przypadku Nawalnego wynika z faktu, że nie był on związany żadną państwową przysięgą, zatem nie mógł dopuścić się zdrady. Pozostaje natomiast swoboda w interpretowaniu poprzedniego uprzywilejowanego traktowania oraz faktu uratowania mu życia. Putin zlecił, by uratować (w szpitalu) Nawalnego, mając nadzieję na jego współpracę w wersji zdarzenia zaakceptowalnej dwustronnie, a w szczególności iż Nawalnyj nie będzie obciążał Putina, jako osobiście odpowiedzialnego za zlecenie jego likwidacji. Ponadto Putin miał nadzieję, że Nawalnyj wstrzyma się jeszcze przez jakiś czas z powrotem do Rosji. Zamiast tego spotkały go ze strony Nawalnego zarzuty o osobistej odpowiedzialności i o dyrygowanie służbami specjalnymi, a na domiar wydarzył się niemalże mesjański powrót tego opozycjonisty do kraju.

Nawalnyj przestał być osobistością polityki wewnętrznej, którego jedni reprezentanci establish- mentu władzy autorytarnej mogą usiłować wykorzystywać przeciwko innym jej reprezentantom. Po "otruciu" oraz cudownym ocaleniu znalazł się on pod czułą opieką pani Merkel, po czym na oczach całego świata przeobraził się w najbardziej znanego, najbardziej zajadłego i niebezpiecznego krytyka prezydenta Putina. Stał się anty-Putinem, politykiem numer dwa, a ściślej politykiem numer jeden, tyle że ze znakiem przeciwnym .

Zmieniło to diametralnie sytuację Nawalnego w Rosji. W optyce władzy nie jest już on postrzegany jako element polityki wewnętrznej, który może być wykorzystywany przez poszczególne frakcje walczące o władzę, ale stał się elementem polityki zagranicznej, a dokładniej instrumentem obcej ingerencji i agresji, w stosunku do którego wszystkie siły krajowe powinny solidarnie odnosić się
z wrogością.

Aresztowanie Nawalnego bezpośrednio po wizycie u kanclerz Merkel, na której zaproszenie osobiste przybył on do Niemiec, nie wydaje się gestem dyplomatycznie poprawnym. Utrudni on zapewne kontakty z nową amerykańską administracją. Ale gdy władze oceniają, iż mają do czynienia z agresją, nie czas na dyplomację. Podczas wojny muzy milczą.

Skoro Nawalnyj został zakwalifikowany jako narzędzie obcej agresji, władze Rosji mogą, mniej lub bardziej otwarcie, mówić na temat zagrożeń z tym związanych. A władze postrzegają te zagrożenia następująco:  
to nie Nawalnyj jest groźny sam w sobie, bo to tylko „szantażysta” i „bloger”. Groźne jest to, co skrywa się za jego plecami, czyli wroga wobec Rosji zagranica. To nie Nawalnyj prowadzi wojnę z rosyjskimi urzędnikami państwowymi, ale właśnie ta zagranica. I to nie on chce zmienić układ władzy w Rosji, lecz ona.

Zmanipulowane głosowanie, próba wpływu na wyniki już i bez tego trudnych wyborów do Dumy jesienią 2021 roku oraz szkody, które Nawalnyj może wyrządzić w trakcie ostatniej kadencji Putina pod władzą starej konstytucji, nie stanowią autorskich planów Nawalnego, ale są to plany obcej zmowy, której każdy kraj ma prawo się obawiać i wszelkimi sposobami starać się ją zneutralizować. A przecież aktualnie, na oczach całego świata, takie właśnie plany realizuje mocarstwo, znane jako  USA.

W tej sytuacji dla władzy nie istnieje problem, czy Rosja będzie pozytywnie postrzegana przez własnych obywateli, bądź przez cudzoziemców.  Priorytet stanowi bowiem, w jaki sposób powstrzymać operację wtrącania się przez zagraniczne służby specjalne w najbardziej istotne sprawy kraju. W efekcie czego Rosja może stać się politycznym zakładnikiem, jakiego to statusu kraj ten od dawna nie posiadał. A prezydent Federacji Rosyjskiej, jako partner do rozmów ze światowymi liderami, utraciłby część tego znaczenia, które poprzednio reprezentował w całości. 

Władimir Putin również jest człowiekiem nie pozbawionym poczucia mistyki. Związane jest ono 
z jego nieoczekiwanym wyniesieniem na szczyty władzy, co możnaby zinterpretować jako rodzaj misji powierzonej „przez niebo” . W tym kontekście osoba, która sprzeciwia się tak rozumianej władzy, osoba która w cudowny sposób wymyka się śmierci po to, aby raz jeszcze narazić się na udrękę, to nie jest tylko polityczne wyzwanie rzucone takiemu władcy, ale to także rodzaj wyzwania niejako mistycznego. A  widomą oznakę mistycyzmu stanowi nałożenie tabu na „imię” takiego pretendenta. Jak dotychczas wszystko, co tylko władze państwowe przedsięwzięły w stosunku do Nawalnego, przyczyniło się do heroizacji i mitologizacji tej osoby, począwszy od prób "zamilczania" samego jej imienia.

Pozycja Nawalnego okrzepła, jako lidera w szeregach rosyjskiej opozycji, zaś jego autorytet wzrósł pośród ludzi odnoszących się ze sceptycyzmem do reżimu. Nie tak dawno prowadził on zażarte kłótnie z niezależnymi dziennikarzami, a dzisiaj także ci z nich, którzy nadal pozostają lojalni wobec władzy, jeśli nawet nie stają po stronie Nawalnego, to przynajmniej nie uczestniczą w nagonce na niego.

W oficjalnej propagandzie wzrasta stopień trudności w atakowaniu Nawalnego. Zagraniczni politycy i dziennikarze, którzy wcześniej obawiali się jego poprzednich, nacjonalistycznych eksperymentów, gotowi są o nich zapomnieć, a także o tym, że najwyraźniej nadal nie jest on klasycznym prozachodnim politykiem w antyzachodnim kraju i jak na razie nie opowiedział się za zmianą orientacji geopolitycznej Rosji. To znaczy, że będąc krytykiem Putina, nie zmienił się w stereotypowego zachodnioeuropejskiego liberała, którego łatwo jest ośmieszyć i poniżyć w oczach patriotycznie zorientowanych obywateli.

Na dodatek Julia, żona Nawalnego, sposobi się do odegrania samodzielnej i wpływowej roli politycznej, przypominając kremlowskim władcom o problemach, jakie stwarza białoruskiemu reżimowi Swietłana Tichanouska. I dlatego nie należy ulegać złudzeniu tworzonemu przez aktualne sondaże poparcia dla polityków. W systemach władzy autorytarnej, kiedy lider polityczny traci poparcie, wówczas ono gwałtownie przesuwa się na rzecz jego oponenta.

Władza stoi zatem przed wyborem, co jest dla niej mniej groźne - pozwolenie na realny sprawdzian poparcia dla Nawalnego w najbliższych i kolejnych wyborach, czy dalszy ciąg mitologizacji legendy o prześladowanym Nawalnym, który w ten sposób będzie gromadził kapitał wszelkiego niezadowolenia oraz scedowane na jego osobę oczekiwanie zmian na lepsze.

Po zrobieniu wszystkiego dla narodzin mitu Nawalnego, władza może spróbować go rozwiać. W tym celu Aleksiej Nawalny będzie musiał wrócić do życia politycznego, jakkolwiek z nieznanymi konsekwencjami. Ale teraz wróci do niego silniejszy, niż był w momencie, gdy je zostawił.

******

Wykaz wszystkich moich notek na portalu "Szkoła Nawigatorów" pod linkiem:

http://stanislaw-orda.szkolanawigatorow.pl/troche-prywaty

---

tagi: nawalnyj i putin 

	stanislaw-orda
	18 stycznia 2021 23:41

51     2320    7 zaloguj sie by polubić