Dla generacji, którą reprezentuję  (70 z małym haczykiem) nastrój końcówki roku refleksyjnie nastraja jak też skłania do wspomnień. Skorzystam z tekstu, który obecnie prezentuje taki właśnie charakter, zaś napisany został przez jednego z najzdolniejszych i jednego z nielicznego  grona moich ulubionych felietonistów epoki słusznie minionej, czyli PRL-u. Autorem tym jest śp. Maciej Rybiński, zaś tekst pochodzi z początków AD 1978. (publikacja: tygodnik „itd”, nr 3). Zaznaczam, iż tytuł niniejszej notki nie jest tożsamy z tytułem oryginalnym, który znajduje się w zbiorze 104 felietonów ww. Autora  pt.: „Ryba w czerwonej zalewie” -  wybór tekstów sprzed stanu wojennego 1981 (wydawnictwo LTW, Dziekanów Leśny 2011).

Jako że tekst ma już trochę ponad 40 lat, dodałem kilka przypisów kursywą w nawiasach z powodu, iż Czytelnicy młodsi (ode mnie) o lat dwadzieścia lub więcej, z oczywistych względów, nie mogą znać z autopsji ówczesnych tzw. realiów. Wypadało zatem dopisać drobne wyjaśnienia. Plus jeden link.

******

-  Punkt jest dobry  - mówił Inżynier  -  wszędzie blisko. I sąsiedztwo interesujące. Jak wieczorem program w telewizji nudny, można sobie przez okno powyglądać.

Dom, w którym mieszkają Inżynierostwo z córką sześcioletnią i psem spanielem rudym imieniem Diana, to jeszcze nie wieżowiec, a już nie zwykła, na miarę kamienicy budowla. Dziesięć pięter, dwie klatki schodowe, dwa zespoły wind szwedzkich, całkiem automatycznych. Na dole obszerny hall, stoliki, siedzenia, popielniczki. Nie tak jak na Dworcu Centralnym, gdzie na siedząco papierosa nie wypalisz. W hallu kwiaty doniczkowe, nawet palma w drewnianej skrzyni. Przestronny kiosk „Ruchu” za oszklonymi ścianami. Wygoda. Deszcz pada albo co gorsza ślizgawica, nie trzeba po papierosy albo „Express” biegać za róg ulicy.

Interesujące sąsiedztwo to Dzielnicowa Komenda Milicji przy ulicy Waliców. Z okien można popatrzeć
na przywożonych z miasta uczestników bójek, pijaczków, prostytutki. Element, jednym słowem.
Ale, jak mówi Inżynier, przyjemność jest mała, bo wygląda, wygląda, a jeszcze żadnego znajomego
 nie dostrzegł. Takie środowisko. (osiedle „Za Żelazną Bramą” w dzielnicy Wola  -  S.O.)

Życiorysy mają Inżynierostwo sztampowe. Aż nudne. Inżynier urodził się na wsi, w Kieleckiem. Teraz po reformie, to zdaje się będzie województwo radomskie. Inżynier dobrze nie wie, bo dawno u siebie na wsi nie był, czasu mało, a listy to się adresuje teraz z numerem kodu pocztowego, a nie jak kiedyś: województwo, powiat, gromada. Lepiej jest.
(Województwo radomskie zostało utworzone od 1 czerwca 1975 r. jako jedno z 49 województw,  natomiast zlikwidowano powiaty. Ten podział  administracyjny obowiązywał do końca 1998 r. - S.O.)

Liceum kończył Inżynier w Radomiu właśnie, a potem poszedł na leśnictwo. Nie tam zaraz, żeby czuł takie zamiłowanie. Bał się egzaminów wstępnych, a w gazecie napisali, że na leśnictwo przypada niecały jeden kandydat na jedno miejsce. A i tak po nocach się uczył, nogi w misce z zimna wodą trzymał, rano o piątej matka przynosiła ciepłe mleko prosto od krowy. Rodzice się cieszyli, że leśnictwo wybrał. U nich we wsi leśniczy to był ktoś.
I zdał.
- Słoma mi z butów wychodziła – śmieje się Inżynier – kiedy przyszedłem do akademika pierwszy raz.
No, ale szybko się wyrobiłem.
Inżynierowa, będę ją tak nazywał dla wygody, chociaż przysługuje jej własny tytuł  agistra, przyjechała studiować prawo z małego mazowieckiego miasteczka. Na prawo pchnęła ją tradycja rodzinna, a także kontakt z prawniczymi książkami, jaki miała od wczesnego dzieciństwa.

- Ojciec – mówi Inżynierowa – skończył po wojnie taką szkołę imienia Duracza. Dwa lata to chyba trwało.
Pan rozumie, takie były czasy. Sędzia czy prokurator to nie był bezpieczny zawód.
(Centralna Szkoła Prawnicza im. Teodora Duracza o dwuletnim programie nauki, działająca
w Warszawie w latach 1948-53. Uczniami jej mogły być osoby rekomendowane po linii partyjnej, „związkowej” lub organizacji społecznych, które miały wykształcenie średnie, ale Minister Sprawiedliwości mógł zwolnić z wymogu posiadania takiego wykształcenia  -  S. O.)

Na trzecim roku dostała stypendium fundowane, ojciec pomógł i już miała zaklepane pozostanie
w Warszawie. Poznali się, kiedy oboje byli na czwartym roku. Jakieś imieniny w akademiku, kolega go przyprowadził. Nawet niedługo ze sobą chodzili, parę miesięcy. I tak się złożyło, że trzeba było założyć podstawową komórkę społeczeństwa, ponieważ jej dzień odwiedzin w pokoju akademika wypadł akurat fatalnie.

Rodzicom Inżyniera się nie spodobała.
- Chuda taka  - marudzili - do roboty nie widać, żeby była zdatna. Baba musi być w sobie. Ale musieli ustąpić. Wesela mieli Inżynierostwo dwa. I dwa śluby właściwie. Cywilny w Warszawie, a potem wesele w klubie studenckim „Dziekanka”. Było fajnie. Inżynier kupił na początek dziesięć butelek wytrawnego wina i dwie paczki słonych paluszków, potem goście zrzucali się parę razy do czapki po dwadzieścia. (złotych  -  S. O.)
Drugie wesele powinno odbyć się u niej, w miasteczku, jak każe obyczaj, ale odbyło się u niego, na wsi. Rodzicom wytłumaczyli, że w miasteczku nie ma warunków, żeby te sto dwadzieścia osób przez trzy dni gościć. Ale tak naprawdę to ojciec Inżynierowej nie chciał się zgodzić, żeby jego córka publicznie ślub kościelny brała. Ona też nie bardzo chciała, jemu było właściwie wszystko jedno, ale ustąpiła teściom, bo teściowie mieli pomagać materialnie.

W końcu objechali pożyczonym samochodem bliższą i dalszą rodzinę, sprosili wszystkich na wieś, poweselili się, policzyli pieniądze wetknięte przez gości „na wianek” i wrócili do Warszawy studiować.
Violetta urodziła się, kiedy oboje byli na piątym roku. I to całe szczęście, bo Inżynierowa mogła pojechać z dzieckiem do matki i tam spokojnie, powoli pisać pracę magisterską. Nawet urlopu dziekańskiego nie musiała brać. Inżynier został oczywiście w stolicy, ale zawsze na niedzielę do nich przyjeżdżał.

Kocioł się zrobił dopiero wtedy, kiedy skończyli uczelnie. Bo inżynier dostał nakaz pracy. Niestety,
do leśnictwa w Puszczy Piskiej. Owszem, okolica piękna, powietrze dobre, przyroda sama wokoło,
we wrześniu wystarczyło parę metrów od leśniczówki odejść, żeby na rykujące byki trafić albo
na buchtujące pod dębami dziki, ale zadupie straszne. I gęby do kogo otworzyć nie ma. Sami robotnicy leśni, kołki takie, co z nimi za rozmowa. A kradną drzewo, ciągle trzeba na ręce każdemu patrzeć. Inżynierowa została w Warszawie, przywiązana nakazem pracy. Dziecko w miasteczku, u rodziców. Chciał jej nawet załatwić jakąś pracę w Piszu, toby się dało przeprowadzić, ale Inżynierowa przyjechała do niego najpierw, rozejrzeć się.  Dzień – dobrze, drugi dzień – też dobrze. A na trzeci nie wytrzymała.

-  Jadę  -  mówi  -  do Warszawy. Ty składaj podanie, drogą służbową, a ja spróbuje coś zadziałać.
Podanie poszło, Inżynierowa zadziałała i Inżynier dostał przeniesienie służbowe do Instytucji Centralnej. Nawet żal mu było trochę tej Puszczy Piskiej, przyzwyczaił się, polować zaczął, ale co Warszawa, to Warszawa.

-  No, tu do kina czy do teatru  -  powiada  -  można nawet codziennie chodzić. Wprawdzie my nie byliśmy w teatrze już rok, może dłużej. Czasu jakoś nie ma. Ale sama świadomość, że w każdej chwili możemy iść, to też dużo.

Znaleźli się razem w Warszawie i znów spotykali się na ulicach. Dotknął ich problem mieszkaniowy.
Inżynierowa mieszkała u ciotki, on sypiał kątem u kolegi ze studiów, na dmuchanym materacu.
Dali ogłoszenie do gazety. Dostali tylko kilka ofert. Wybrali M-3 na dalekim Grochowie, bo było tanio. Tylko 3 tysiące miesięcznie plus świadczenia, płatne za pół roku z góry.
(Dla porównania: w 1978 roku, jako pozanomenklaturowy pracownik z tytułem mgr, ale nie 
na stanowisku kierowniczym i bez lewarowania  „układami”, zarabiałem łącznie z tzw. premią  
ok. 4,8 tys. zł  brutto. Bohaterowie felietonu, a przynajmniej Inżynierowa, to jednak nomenklatura.
W felietonie przedstawione są realia z połowy lat siedemdziesiątych  – „epoka gierkowska”  -  S.O.)

Długo tam nie mieszkali, dziesięć miesięcy wszystkiego, bo Inżynierowa, obrotna kobieta, znowu zadziałała. Akurat ktoś z jej instytucji przeprowadzał się do nowego lokalu, a ten był z umowy patronackiej ze spółdzielnią, no i dostali przydział. To było święto. Zaprosili znajomych, poszli do restauracji węgierskiej „Cristal-Budapeszt”, drogo, bo drogo, ale przy takiej okazji nie można żałować pieniędzy.
(Lokal o tej nazwie przy ul. Marszałkowskiej 21/25 nie istnieje od 2005 r. -  S.O.)
- To było nasze szczęście – mówi Inżynier – że nie dostaliśmy mieszkania nowego. Przynajmniej usterek nie było. No, oczywiście, zmieniliśmy wannę, kuchenkę też, nawet sedes. Ale futryny to od początku mieliśmy proste i sufit niepopękany. Od razu można było meble wstawiać i dziecko ściągnąć, bo przedszkole jest tu niedaleko, na Elektoralnej. Teraz już jesteśmy prawie urządzeni.

Inżynierostwo są urządzeni tak. Pokój, w którym siedzimy przy kawie, krakersach i winie słodkim „Malvazija” z importu (chorwackie wino, wówczas Jugosławia  –  S.O.), największy w mieszkaniu,
to sypialnia i salon jednocześnie. Siedzimy na narożnikowej kanapie, którą na noc się zsuwa i jest tapczan. Bardzo wygodne. Niski, długi stolik stoi wzdłuż kanapy. Okno do ślepej kuchni zalepione plakatem LOT-u projektu Grabiańskiego, ze ślicznym spanielem podobnym jak dwie krople do Diany.
(https://culture.pl/pl/tworca/janusz-grabianski )
Ten spaniel z plakatu pewnie ma równie długi rodowód i także był kąpany raz na miesiąc.
-  Tylko głowy nie pozwalam myć  –  mówi Inżynier   -  który nadal jeździ na polowania, bo to mu zostało z piskich czasów  -  woda dostanie się do nosa i wiatr diabli wezmą.

Dalej jest w pokoju fotel klubowy, jugosłowiański, obrotowy, dywan supełkowy na podłodze, telewizor i segment meblowy na całą ścianę. Na segmencie magnetofon Kasprzaka, kieliszki i filiżanki za szkłem, jakieś wazoniczki, dzbanuszki, maskotki i samotna półka z książkami. Przeglądam tytuły.
Andrzej Marks W poszukiwaniu kosmitów, Piotr  Włodzimierza Sokorskiego, Wiek markiza de Sade Łojka. Dwa tomy Kraszewskiego w płótnie. Kryminalistyka profesora Horoszowskiego i Medycyna sądowa. Wreszcie jednotomowy skrót Baśni z 1001 nocy w wydaniu PIW-u.
-  Medycynę sądową   -  śmieje się Inżynierowa  -  to czyta głównie mąż.
-  Wie pan  -  mówi w zamyśleniu Inżynier, dotykając grzbietu książki  -  często do niej zaglądam. Tam jest takie zdjęcie. Facet popełnił samobójstwo w ten sposób, że zadał sobie w głowę 16 ciosów siekierą. Pan to sobie wyobraża? 16 razy bił się siekierą w głowę i nie zrezygnował. Na takie coś trzeba mieć charakter. A moje książki to trzymam tu, za tymi drzwiczkami. PIWR tak niechlujnie wydaje literaturę fachową, że wstyd to trzymać na odkrytej półce.
(PIWR czyli Państwowy Instytut Wydawnictw Rolniczych  - S.O.)
Drugi pokój, środkowy i zarazem najmniejszy, to gabinet do pracy. Biurko, wąska leżanka, trochę jakichś papierów, reprodukcja dzieci Makowskiego na ścianie.
(Tadeusz Makowski , obraz: Dwoje dzieci z królikiem;  1930 r.  -  S.O.)
Tutaj Inżynierowa sporządza pisma procesowe, a Inżynier przygotowuje sprawozdania i plany.
Ostatni pokój, wąski i nieustawny, to pokój dziecinny. Białe łóżeczko z siatką, kolorowe mebelki, misie, lalki, wózki lalczyne, miniaturowe naczynia. Dobrze nie widać, bo jest juz późno i dziecko dawno śpi.

W łazience wyłożonej kolorowymi kafelkami (bułgarskie, ADM kładł, tylko 500 złotych za metr razem
z robocizną), pralka automatyczna Polar Superautomat 663 BIO. Znakomita rzecz i w ogóle się nie psuje. Kuchnia wytapetowana imitacją jasnych deszczułek i urządzona na ludowo. Fajanse włocławskie na ścianach, cepeliowskie deski do krojenia we wzorek także. Pod obwieszonym czosnkiem, cebula i uschnięta papryka okapem kryje się radziecki wyciąg. Lodówka także jest radziecka, trochę głośna, ale za to świetnie chłodzi. Zlew z blachy nierdzewnej, niefachowo założony, bo stary obłaził i doszorować go nie było można.
Mnie się u Inżynierostwa podoba.

-  Prawie jesteśmy urządzeni  -  Inżynier też jest zadowolony  -  no, ale trzeba jeszcze parę rzeczy zrobić. W przedpokoju boazerię, dębową, widziałem taką u jednego znajomego. Bardzo ładnie wygląda. Z drzewem nie będę miał kłopotu w tej branży. I chyba sam ją sobie wystrugam i założę, trochę umiem ruszać i heblem, i piłą. I u dziecka meble trzeba zmienić, ma już sześć lat, niedługo do szkoły, biurko jej będzie potrzebne, takie dziecinne tablice widziałem. I tapczanik, już z łóżka nie wypadnie. Będą wydatki, ale to nie szkodzi. Żeby tylko wszystko dostać.

Zasiedziałem się u Inżynierostwa, w miłym cieple domowego ogniska. Trzeba iść. Inżynier wychodzi wraz ze mną. Czas Dianie na wieczorny spacer. Pies musi się wybiegać. Wychodzimy na korytarz, na który oczami wizjerów patrzy długi szereg jednakowych drzwi.
-  Sąsiedzi?  -  wzrusza ramionami Inżynier.  -  Nie znamy prawie nikogo. O, tutaj mieszka jeden elektronik. Jego trochę. Pożyczamy sobie czasem sól, cebulę albo chleb, jak zabraknie. Tu trudno kogoś poznać, za dużo ludzi mieszka. Ale w windzie wszyscy mówią sobie „dzień dobry”.

Szwedzką windą automatyczną zjeżdżamy osiem pięter w dół. Myśliwski pies Diana traktuje tę podróż obojętnie.
-  Szkoda, że piliśmy wino  -  mówi Inżynier  -  odwiózłbym pana. Ten czerwony maluch to mój.
 Z książeczki. Jeszcze po starej cenie.
-  Ale to nie szkodzi, że piliśmy wino. Stąd wszędzie jest blisko. Przecież to prawie śródmieście Warszawy.

******

Moje dotychczasowe teksty na „SN” pod linkiem :
http://stanislaw-orda.szkolanawigatorow.pl/troche-prywaty

 

 

 

 

---

tagi: lumpeninteligencja 

	stanislaw-orda
	26 grudnia 2021 11:58

36     1693    11 zaloguj sie by polubić