czyli tym razem będzie króciutko.

*******

Urodził się w Bocheniu na ziemi łowickiej około 1470 roku. Był synem Grzegorza.
(Bocheń – miejscowość położona kilka km na zachód od Łowicza, przy drodze wojewódzkiej 703  (DW 703) prowadzącej przez Bielawy i Piątek do  Łęczycy i dalej do Poddębic).

Szkołę kolegiacką ukończył w Łowiczu.  W jednej ze swych prac Piotr Małaszyński napisał,  że w wiekach XV i XVI żadne z miast mazowieckich nie mogło się pochwalić  tyloma piśmiennymi mieszkańcami, co Łowicz.
(Piotr Małaszyński ; historyk, polityk okresu sanacji, za premierostwa Sławoja-Składkowskiego,
 tj. w latach 1936-39, wojewoda krakowski; zamordowany przez Niemców w 1944 r.).

Po ukończeniu szkoły w Łowiczu Adam z Bochenia (znany także  jako Adam Polak) znalazł opiekunów - sponsorów, którzy wyekspediowali go na studia do Krakowa. Tam zdobył najpierw stopień naukowy bakałarza w 1488 r., a następnie magistra filozofii w 1492 r. Jako bakałarz napisał interesujący traktat przyrodniczo - lekarski, w którym dowiódł swojej erudycji  cytując obficie   wyimki z  dzieł innych autorów.
 (Rękopis tego traktatu zachował się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej).

Po ukończeniu studiów filozoficznych prowadził przez dwa lata na Akademii Krakowskiej wykłady z zakresu filozofii. Znany był z zamiłowania do klasyków starożytności. Ceniono go jako wybitnego znawcę dzieł Arystotelesa, Platona i Cycerona. Poprzez  regularne uczestnictwo w publicznych dysputach dał się poznać jako osoba o umyśle  otwartym na nowe prądy intelektualne.  Kompetencje  Adama z Bochenia wykorzystywał król Jan I Olbracht, który  zatrudnił  go w charakterze pisarza kancelarii królewskiej.  Pod koniec XV wieku  Adam wyjechał za granicę, aby kontynuować studia, m.in. do Włoch, gdzie zdobył doktorat z medycyny ,zaś w 1504 roku w Akademii  Krakowskiej tytuł ten uroczyście nostryfikował. Wspomnianą uroczystość zaszczycili swą obecnością król Aleksander Jagiellończyk  z żoną Heleną Iwanowną (z rodu Rurykowiczów).
https://pl.wikipedia.org/wiki/Helena_Rurykowicz%C3%B3wna

Adam z Bochenia imponował  wszechstronnością wiedzy i zainteresowań. Zajmował się filozofią, botaniką i medycyną, a w oparciu o otrzymany od króla Jana I Olbrachta przywilej królewski, podejmował poszukiwania surowców mineralnych i prowadził doświadczenia z metalami. Ówcześnie oznaczało to, iż  zajmował się zarówno geologią (mineralogią)  jak i alchemią.

Był nadwornym lekarzem królów Jana I Olbrachta,  Aleksandra Jagiellończyka i Zygmunta I Starego. Ponadto wykładał na wydziale lekarskim i stał się jednym z jego filarów,
W latach 1510 -1511 rektorował Akademii Krakowskiej i wprowadził wówczas regulacje
w kwestiach majątkowych i organizacyjno-ustrojowych konieczne dla funkcjonowania i rozwoju uczelni. M.in. zniósł „falę” dla wstępujących do akademii żaków, czyli obrządek tzw. otrzęsin.

Adam z Bochenia jest autorem utworu filozoficzno-moralistycznego pt.:  "Dialogus de quattuor statuum contentione" (Dialog o sporze czterech stanów), który ukazał się drukiem w 1507 roku. Publikacja napisana została  w manierze prozatorskiej Cycerona, a  poświęcona jest obronie stanu małżeńskiego. Autor przyznawał stanowi małżeńskiemu wyższość nad celibatem, gdyż przyczynia się on do zachowania gatunku. Rozprawę tę zadedykował królowi Zygmuntowi I Staremu.

Inny, utwór zatytułowany „Judicum de Scientis” (Sąd o naukach) dedykował Janowi ze Stobnicy,  przyjacielowi,  uczonemu i wykładowcy, pierwszemu rektorowi Akademii Krakowskiej.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_ze_Stobnicy,
Treść tego dzieła przepadła w zawieruchach dziejowych, więc znane jest jedynie jako tytuł bibliograficzny. Adam z Bochenia zmarł 12 lutego 1514 r.

W 1964 r. odsłonięto w Bocheniu tablicę pamiątkową ku jego czci.  Ale nie wiem czy ma stosowną tablicę na uczelni krakowskiej.

*******

Na koniec pytania za  nie wiadomo ile  punktów:

Kto pośród dzisiejszych (a i wczorajszych)  absolwentów wyższych studiów „humanistycznych” jest w stanie wymienić (z pamięci) bodaj pięciu pierwszych rektorów Akademii Krakowskiej? Albo pięciu pierwszych prymasów  Polski? Albo nazwiska pięciu najwybitniejszych hetmanów.
O personalia pięciu wybitnych ludzi nauki czy literatury z tamtej epoki dziejów pytać, oczywiście, można, ale odpowiedzi raczej nie usłyszymy, czyli podobnie jak w przypadku pytań poprzednich.

******

Wykaz moich notek na portalu "Szkoła Nawigatorów" pod linkiem:

http://stanislaw-orda.szkolanawigatorow.pl/troche-prywaty

---

tagi: adam polak 

	stanislaw-orda
	4 października 2022 13:20

4     1070    4 zaloguj sie by polubić