albo nieprzesadnie długa refleksja o sprawach nieoczywistych.

Hebrajskie słowo szalom (shalom) przetłumaczone na  polski  jako „pokój”, nie oddaje sensu jego znaczenia. Co więcej, jestem zdania, że ten sens nie jest w ogóle rozumiany. Aby się o tym upewnić, wystarczy poobserwować reakcje wielu uczestników Mszy św. na tytułowe słowa kapłana.

W tradycji judaistycznej określenie shalom było rozumiane jako porządek ustanowiony przez Boga dla dobra ludzi. Ale znaczenia tego określenia jest w pełni zawarte w trzech hebrajskich terminach:
miszpat (mishpat), cadik (tsedeq) i szalom (shalom).

Mishpat, najczęściej tłumaczone jak „sąd,” oznaczało coś zupełnie innego, niż współczesne rozumienie tego słowa.  Określano nim panowanie porządku ustalonego przez Boga, co w rozumieniu Hebrajczyków oznaczało nieustanne rządy Jahwe jako króla. Z kolei tsedeq to są zasady na których ten porządek się opiera. Najczęściej tsedeq przekładane jest jako „prawość, sprawiedliwość”, choć trafniej sens tego terminu oddaje słowo „słuszność”.

Gdy u plemion hebrajskich okoliczni bogowie kanaanejscy złączeni zostali w osobie jedynego Jahwe, tsedeq został atrybutem tego boga. Rozumiano to w ten sposób, że wszystko, co słuszne i właściwe, poczynając od obdarzania pól odpowiednią ilością deszczu, a kończąc na gniewnym rozgromieniu nieprzyjaciół Izraela,  było zawarte w tsedeq. W ten sposób mishpat oraz tsedeq  stały się podporami tronu Jahwe. Natomiast shalom oznaczało szczęście i dobrobyt we wszelkich możliwych doczesnych wymiarach. Hebrajski zapis słowa szalom (pokój) ma ten sam rdzeń, co pokrewne słowo szalem  -  kompletny, doskonały. Pod terminem shalom rozumiany był np. dostatek materialny, zwycięstwo w wojnie, długie, spokojne i szczęśliwe życie. Jak z tego wynika, wszystkie trzy wymienione składowe warunkowały się wzajemnie.
Porządek ustanowiony przez Jahwe jako zasada tsedeq, zarówno w świecie natury jak i w relacjach
z innymi ludami, o ile był przestrzegany w państwie (królestwie), dopiero wówczas takie państwo (królestwo) zasługiwało na shalom. Oznacza to po prostu, iż na shalom trzeba było sobie zasłużyć  postępowaniem zgodnym z zasadami ustanowionymi przez Boga.

Jak zatem należy rozumieć słowo „pokój”?
Słowo „pokój” wg słownika ma w języku polskim dwa znaczenia; pierwsze oznacza  sytuację charakteryzującą się  brakiem trosk i kłopotów, czasem nazywaną spokojem ducha  oraz sytuację  braku wojny. Czyli prościej jest wyjaśnić czym pokój nie jest, ale to kompletnie nie wystarcza, aby wyjaśnić co oznacza szalom – pokój Boży.
Gdy Zmartwychwstały Jezus stanął przed uczniami, którzy wystraszeni siedzieli zamknięci („z obawy przed Żydami”*), i powiedział do nich: „Pokój wam!” (J 20,19) -  to przecież nie oznajmił im, iż ma pokojowe zamiary, albo że nie chce swoją obecnością  zakłócać im spokoju.
*(z obawy przed Żydami  -  vide:  http://stanislaw-orda.szkolanawigatorow.pl/herod-i-jezus-cz1 )

W Ewangelii wg św. Łukasza (Łk 1,28) jest opisana scena zwiastowania, która zaczyna się słowami archanioła Gabriela skierowanymi do Maryi: „Bądź pozdrowiona, łaski pełna, Pan z tobą”.
Słowa te, co poniektórym, znane są jako początek modlitwy „Pozdrowienie anielskie” („Zdrowaś, Maryjo…”).

Od wieków modlitwa ta utrwaliła się w polskiej tradycji, chociaż jej tekst nie odpowiada dokładnie greckiemu tekstowi Ewangelii. Jak od jakiegoś czasu wiadomo, zapiski ewangeliczne powstały właśnie w  języku aramejskim/hebrajskim, a dopiero później przetłumaczone zostały na język grecki, a jeszcze później na łacinę. A z niej na języki lokalne, w tym polski. W przekładzie greckim Archanioł Gabriel pozdrawia Maryję słowami: „Raduj się”. Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, kiedy uświadomimy sobie, że anioł przemówił do Maryi w języku hebrajskim (lub aramejskim). Archanioł powiedział zatem „Szalom lach Mariam”, co dosłownie znaczy  „Pokój tobie, Maryjo”.
I  od takich słów zaczyna się „Pozdrowienie anielskie”, które odmawiane jest  w katolickim kościele rytu hebrajskiego w Izraelu.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Katolicy_j%C4%99zyka_hebrajskiego

por. Szalom alejchem  - Pokój wam (Pokój temu domowi; domownikom niech będzie dany pokój).

Tym samym tradycyjnym żydowskim pozdrowieniem zwrócił się Anioł  do Gedeona (Sdz 6,23  -  Księga Sędziów):
„Pokój tobie! Nie lękaj się, nie umrzesz! ”

Pozdrowienie takie odnajdujemy we wszystkich listach św. Pawła,  które zaczynają się zwykle: „Łaska wam i pokój”.

Według Franza Mussnera
„Szalom zawiera w sobie następujące pojęcia: pokój, radość, wolność, integralność, pojednanie, wspólnota, harmonia, sprawiedliwość, prawda, komunikacja. Szalom panuje na świecie, gdy są uporządkowane wszystkie wzajemne relacje, stosunki między Bogiem a człowiekiem oraz między wszystkimi ludźmi. W słowie szalom zbiega się historia zbawienia i dzieje powszechne, spina ono jakby klamrą królestwo Boże i świat”.
https://de.wikipedia.org/wiki/Franz_Mu%C3%9Fner

A brat Efraim pisze na ten temat
 „Słowo szalom znaczy właściwie to, co jest zupełne. Ten, kto żyje w pokoju, to ten, kto jest spełniony, w kim wszystko stanowi spójną całość; kto nie jest rozdwojony, pęknięty. Nie może to być człowiek, który głowę ma zapełnioną sprawami zawodowymi, połową ciała przebywa w łóżku lub za stołem, albo oddaje się przyjemnościom”.
https://fr.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9rard_Croissant

Szalom oznacza więc pełnię istnienia. I dopiero na takim tle stają się bardziej zrozumiałe słowa Jezusa:
 „Pokój zostawiam wam, obdarzam was moim pokojem. Ale ja nie obdarzam was w taki sposób, jak czyni to świat” (J 14,27);
albo słowa św. Pawła:
 „A pokój Boży, który przewyższa wszelkie poznanie, będzie strzegł waszych serc i myśli w Jezusie Chrystusie” (Flp 4,7).

W Starym Testamencie (1 Krn 22,9  -  1 Księga Kronik ) występuje  pojęcie „mąż pokoju”:
„Urodzi ci się syn, który będzie człowiekiem pokoju. Udzielę mu daru pokoju ze wszystkimi wrogami, którzy z nim sąsiadują. Będzie miał na imię Salomon ” (hebr. Szlomo – mąż pokoju).
[Szlomo ha-Melech  - król Salomon]

Prorok Izajasz zapowiada:  „Nazwano go imieniem […] Książę Pokoju (hebr. Sar-szalom)” (Iz 9,5).
Jest to tytuł mesjański.

 Z kolei prorok Micheasz pisze o Mesjaszu: „On sam będzie pokojem ”;  (Mi 5, 4).

A św. Paweł: „On bowiem jest naszym pokojem ” (Ef 2,14).
Zaś w swoim liście do Hebrajczyków przytacza  słowa z Psalmu 110, które  odnosi do Jezusa:
 „Tyś kapłanem na wieki na wzór Melchizedeka”, wyjaśniając, że „Imię jego [Melchizedeka] oznacza najpierw króla sprawiedliwości, [melech-cadik], ale również  „Króla Szalemu”, czyli „Króla Pokoju” (Hbr 7,2).

Reasumując, zastanawia mnie jedynie, że celebransi, sprawujący przecież celebrę twarzą do „wiernych”, przechodzą do porządku nad zdawkowością i banalizacją strywializowanego totalnie gestu. I nie chodzi mi o zachowania w okresie tzw. pandemii, ale istniejące wszak już od wielu lat. Czyżby także oni nie znali genezy ww. terminu , bo że nie znają  go tzw. wierni to, oczywiście, żadne odkrycie.

******

Wykaz wszystkich moich notek na portalu "Szkoła Nawigatorów" pod linkiem:

http://stanislaw-orda.szkolanawigatorow.pl/troche-prywaty

 

 

 

 

---

tagi: szalom 

	stanislaw-orda
	23 maja 2021 13:22

14     1941    16 zaloguj sie by polubić