(rosyjskiej)

Zanim przejdę do aktualności,  dodam trochę  wtrętu historycznego , który przybliży  o co (i gdzie) chodzi.

Rzecz dotyczy  Mołdawskiej Republiki  Naddniestrzańskiej, czyli tworu administracyjno-politycznego
powstałego w 1990 roku wskutek secesji lewobrzeżnej części dotychczasowej Mołdawskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej. Wobec głoszenia przez Mołdawski Front Ludowy haseł czystości etnicznej i językowej Mołdawii  i planu włączenia jej do Rumunii, na terenach położonych na lewym brzegi Dniestru (tzw. Naddniestrze) powstał ruch sprzeciwu wśród zamieszkałej tam ludności ukraińskiej i rosyjskiej, a jednocześnie stanowiącej większośc populacji na tym terytorium. Wobec zbrojnej interwencji nowych władz mołdawskich rozpoczęła się wojna domowa, którą w 1992 r. zakończono rozejmem (secesjoniści utracili część swojego terytorium, choć zachowali enklawę na prawym brzegu Dniestru – miasto Bendery stanowiące coś w rodzaju strażnicy kontrolującej trasę prowadzącą przez most na Dniestrze do Tyraspolu  –  stolicy Naddniestrza) oraz wprowadzeniem rosyjskich sił rozjemczych na terytorium Naddniestrza (tzw. mirotworcy). Taki stan rozejmu trwa do dzisiaj.

Mołdawska Republika Naddniestrza posiada terytorium o powierzchni ok. 4 600 km kw. i niespełna półmilionowe zaludnienie (dane z 2015 r.). Mołdawska część ludności masowo emigruje z Naddniestrza, a jej udział procentowy obniżył do 1/3 żyjącej tam populacji. 

Republika nie została formalnie uznana przez instytucje międzynarodowe, zaś Republika Mołdawii traktuje ją jako część swojego terytorium o statusie autonomicznym.

W sensie historycznym tereny Naddniestrza dzielą się na część północną (podolską) i południową (stepową). W części podolskiej (fragmentami wchodzącej w czasach I RP w skład Podola) największe miejscowości to Kamienka, Rybnica i Raszków, natomiast w części stepowej: Tyraspol,  Dubossary i Slobosia.
http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_X/61
http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IX/533
http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XII/718
http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/198

Podział ten sięga końca XIV wieku, gdy część podolska wchodziła w skład  Wielkiego Księstwa Litewskiego, następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, wreszcie gubernii podolskiej w Imperium Rosyjskim, а w części stepowej władała Złota Orda, z której wyodrębnił się Chanat Krymski, a następnie tereny te znalazły się w gestii Imperium Osmańskiego, a wreszcie w guberni chersońskiej Imperium Rosyjskiego. Granicę obu wymienionych części stanowi rzeczka Jahorlik (Jahorłyk) i niewielka miejscowość o tej samej nazwie. Rzeka ta do czasu rozbiorów była linią graniczną pomiędzy Polską (RON) i Turcją (Imperium Osmańskim).
http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_III/372

Ostatnio wybrany prezydent Republiki Moldova (polska wersja: Republika  Mołdawii)  Maia Sandu sprzeciwia się koncepcji połączenia Mołdawi i Naddniestrza jako federacji dwóch podmiotów oraz łagodnego (chyba należy rozumieć „pokojowego”) procesu zjednoczenia obydwu Mołdawii. Jej zdaniem Rosja powinna wycofać wszystkie swoje oddziały wojskowe z Naddniestrza. Przy czym należy zaznaczyć,  iż zakres władzy prezydenckiej jest mocno ograniczony zapisami konstytucji, co nie pozwala oczekiwać na zasadniczą zmianę w polityce Kiszyniowa wobec naddniestrzańskich secesjonistów.

Nieco przybliżę sylwetkę obecnego prezydenta Republiki Mołdawii, postaci mało znanej w Polsce.

Maia Sandu, rocznik 1972, urodziła się  w mołdawskiej wiosce Risipeni, w graniczącym z Rumunią rejonie  Făleşti, przy trasie łączącej miasta Balti (dawne Bielcy) w Mołdawii i Jasi (Jassy) w Rumunii.
Bielcy: http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/210
Jassy: http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_III/494

Wywodzi się z rodziny „inteligenckiej” (dawniej mówiono: mieszczańskiej). Matka była nauczycielką, a ojciec dyrektorem kombinatu hodowli trzody chlewnej.

W 1994 r. ukończyła wydział menedżerski w Mołdawskiej  Akademii Ekonomicznej w Kiszyniowie (ASEM  -  Academia de Studii Economice din Moldova).  W latach 1995 - 1998 odbyła studia na kierunku stosunków międzynarodowych w Akademii Administracji Publicznej (AAP  -  Academia de Administrare Publică), także w Kiszyniowie. В 2010 r. ukończyła zarządzanie w Uniwersytecie Harwardzkim  (Cambridge. Mass., USA)

O jej życiu prywatnym niewiele wiadomo. Nie posiada męża ani dzieci,  natomiast uczestniczy w przedsięwzięciach dotyczących praw mniejszości seksualnych, co dało powód jej politycznym oponentom do rozpowszechniania sugestii, iż w tym zakresie reprezentuje ona „nietradycyjną orientację”.

Maia Sandu rozpoczęła karierę zawodową w 1994 r., podczas pełnienia funkcji głównego specjalisty w oddziale współpracy z UE i państwami basenu czarnomorskiego (Ministerstwo Gospodarki Mołdawii). Dwa lata później została konsultantem w Głównym Zarządzie ds. współpracy z międzynarodowymi organizacjami finansowymi.

W latach 1999 - 2005 pracowała jako ekonomista w kiszyniowskim przedstawicielstwie Banku Światowego, po czym wróciła do Ministerstwa Gospodarki, gdzie zajmowała się koordynowaniem programów ONZ dotyczących rozwoju społeczno-gospodarczego.

W latach 2010 - 2012 była doradcą dyrektora wykonawczego w centrali Banku Światowego  (Waszyngton, DC, USA).

Rok 2012 okazał się początkiem jej kariery politycznej , gdyż wtedy została mianowana ministrem edukacji Mołdawii. Była inicjatorem całego szeregu reform, w tym regulaminów przeprowadzania egzaminów państwowych. Wprowadziła, między innymi, monitoring w obiektach, w których odbywały się egzaminy, zaliczenia i podobnego rodzaju sprawdziany wiedzy.

W grudniu 2015 r. ogłosiła o założeniu partii o nazwie „Akcja i Solidarność” " (PAS  -  Partidul „Acțiune și Solidaritate”). Już w październiku następnego roku zajęła drugą pozycje w pierwszej turze wyborów  prezydenckich, otrzymując 38 procentowe poparcie. Wówczas przegrała w drugiej turze z Igorem Dodonem, prorosyjskim liderem partii socjalistycznej, który uzyskał 48% głosów.
W drugiej turze I. Dodon wygrał z  wynikiem 52%.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Igor_Dodon

W wyborach parlamentarnych 2019 r. M. Sandu  wystawiła kandydatów w bloku wyborczym ACUM (Blocul electoral „ACUM Platforma DA și PAS”) uzyskując 26 mandatów w 101 mandatowym parlamencie mołdawskim, a już w czerwcu 2019 została wybrana 13 z kolei premierem Republiki Mołdawii. Gdy Sąd Konstytucyjny uznał za niezgodne z konstytucją powołanie M. Sandu na urząd premiera, wywołało to kryzys polityczny w sytuacji, gdy w oparciu o ten wyrok dotychczasowy premier Pavel Filip odmówił przekazania władzy.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pavel_Filip

Po kilku dniach Sąd Konstytucyjny zmienił zdanie i uznał za legalne w świetle prawa mianowanie M. Sandu na urząd premiera. Urząd ten pełniła przez pięć miesięcy, po czym podała się do dymisji, kiedy 12 listopada 2019 r. zostało przegłosowane wotum nieufności wobec rządu,którym kierowała.

W swoim prezydenckim programie przedwyborczym M. Sandu wymieniła pięć  głównych celów:

1. Sprawiedliwość, porządek, dyscyplina. Koniecznośc przeprowadzenia reformy systemu  sądownictwa i oczyszczenie tego systemu z ludzi niegodnych.
2. Miejsca pracy. W miastach i na wsiach jest masa ludzi, którzy nie mogą znaleźć pracy w pobliżu miejsca swojego zamieszkania. Potrzebne jest rozwijanie lokalnej przedsiębiorczości poprzez łatwy dostęp do nisko oprocentowanych kredytów inwestycyjnych oraz obniżanie podatków.
3. Podwyższenie poziomu świadczeń rentowych, emerytalnych i socjalnych. Podwyższenie płacy minimalnej zapewniającej minimum egzystencji.
4. Podwyższenie poziomu życia mieszkańców wsi. W oparciu o realizację projektu „Europejska wieś", który z puli środków unijnych wspomagał będzie taką pomoc udzielaną z budżetu państwowego.
5. Przerwanie międzynarodowej izolacji Mołdawii i orientacja na jej integrację z UE.

W pierwszej turze wyborów  prezydenckich 2020 r. Maia Sandu uzyskała 36,16% głosów, zaś dotychczasowy prezydent Igor Dodon – 32,61% , a 15 listopada 2020 r. odbyła się druga tura wyborów, w których M. Sandu zwyciężyła uzyskując  57,7% poparcie.

Co prawda I. Dodon kurtuazyjnie pogratulował zwycięstwa  M. Sandu, ale jednocześnie zapowie- dział, że zaskarży wyniki wyborów do sądu z uwagi na liczne nieprawidłowości i fałszerstwa.  Jednocześnie zaapelował do swoich zwolenników, żeby powstrzymali się z organizowaniem protestów, aby nie destabilizować sytuacji w kraju.

Po przedstawieniu drogi zawodowej i politycznej nowego prezydenta Mołdawii pora na jego pomysły jak rozwiązać problem drugiej z republik mołdawskich, czyli Naddniestrza (oficjalna nazwa: Mołdawska Republika Naddniestrzańska).

******

Oto co na ten temat powiedział wyżej przedstawiony polityk w wywiadzie dla „Europejskiej Prawdy”, rosyjskojęzycznego medium wydawanego także na Ukrainie.

„Wierze, że znajdziemy formułę dla rowiązania obecnego konfliktu. Powinna ona zapewnić  wycofanie rosyjskich wojsk z Mołdawii. My zawsze domagaliśmy się tego i nadal będziemy się domagać.”
(Naddniestrze jest traktowane jako region Republiki Mołdawi –  S.O.).

Nowo wybrany prezydent odżegnuje się od "miękkiego podejścia" w rozwiązywaniu tego problemu. Uważa, że nie przynosi ono efektów. Wskazała, że chociaż Kiszyniów uznał Naddniestrze jako stronę rozmów o formule zjednoczenia, jednak nie doprowadziło to do założonej integracji terytorialnej. Na pytanie, czy uważa Naddniestrze za terytorium okupowane, Maia Sandu nie udzieliła jednoznacznej odpowiedzi:
«Naddniestrze jest regionem, który się odłączył i do którego przedstawiciele Republiki Moldawii
nie są wpuszczani. Oczywiście, Naddniestrze wspomagane jest przez Rosję. Między innymi drogą nieodpłatnych dostaw gazu oraz na różne inne sposoby”.

Ze względu na to, iż Maia Sandu już wcześniej dała się poznać jako polityk dążący do umiędzynaro- dowienia problemu Naddniestrza i konsekwentnie podnoszący konieczność wycofania rosyjskich sił rozjemczych, politycy Naddniestrza muszą szczególnie wnikliwie przyglądać się jej inicjatywom. Zwłaszcza z uwagi na to, iż:
1/ współpracownicy polityczni i koledzy partyjni M. Sandu utrudniali uczestnictwo w wyborach obywatelom Mołdawii zamieszkującym na terenie Naddniestrza, co stanowi dowód na dyskrymino- wanie tych obywateli przez stronników nowego prezydenta. Uczestnictwo w wyborach stanowi konstytucyjnie gwarantowane prawo dla każdego obywatela, niezależnie od miejsca jego zamiesz- kania. 

2/ M. Sandu posiada rumuński paszport, co niekorzystnie nastawia do niej mieszkańców Naddniestrza. Wszczęty w początku lat 90-tych proces rumunizacji tutejszych mieszkańców stał się jednym z głównych powodów buntu w tym regionie. Z tego względu mieszkańcy Naddniestrza nie dowierzają nowemu prezydentowi.

Ponadto istotne  znaczenia ma opinia, że M. Sandu nie będzie samodzielnym politykiem, ale będzie kierować się rekomendacjami udzielanymi przez USA i kraje UE. To również może przyczynić się do  trudności w rokowaniach z Naddniestrzem.

Reasumując, podczas jej prezydentury nie należy się w ww. kwestii spodziewać zasadniczego przełomu. Dobrze by się stało, aby sytuacja we wzajemnych relacjach Mołdawii  i Naddniestrza nie pogorszyła się w porównaniu do stanu istniejącego obecnie.

Maia Sandu - były premier i lider opozycyjnej partii „Akcja i Solidarność” jest uważana za polityka o orientacji prozachodniej, dążącego do integracji z UE. Swoją wygraną rozbudziła wielkie nadzieje u tych, którzy wyjechali szukać pracy w krajach Europy Zachodniej. W ostatnich wyborach co szósty głos na nią oddany został poza Mołdawią (circa 250 tys. głosów).

Zdaniem Władimira Brutera, eksperta z Międzynarodowego Instytut Badań Humanitarno-Politycznych (uczestnika Międzynarodowego klubu dyskusyjnego „Wałdaj” ), M. Sandu nie będzie prowadzić samodzielnej polityki odnośnie Naddniestrza, a raczej będzie dążyć do zwiększania napięcia w regionie, jako sposobu nacisku na Moskwę. Przy czym wpływ prezydenta na bieżącą politykę nie jest zbyt duży. Pełnomocnictwa prezydenckie są mocno ograniczone prez zapisy w konstytucji.

Na dzisiaj funkcję premiera sprawuje Ion Chicu, zwolennik I. Dodona. Rok temu wymiernił na premierowskim fotelu Maię Sandu wskutek porozumienia ugrupowania I. Dodona  i rozłamowców z partii demokratycznej (popierającej M. Sandu). W ten sposób nadal większość władzy kontroluje były prezydent.  Dopóki M. Sandu nie uda się zmienić składu rządu na jej popleczników politycznych, nie będzie ona w stanie realizować swoich projektów politycznych. A do wyborów parlamentarnych pozostaje jeszcze kilka lat (circa trzy). Ale, jak pokazały wydarzenia ubiegłoroczne (przegłosowane w parlamencie wotum nieufności), można zmienić  rząd niekoniecznie czekając na wynik nowych wyborów. Koalicje w parlamencie rozpadają się i może wyniknąć  w nim konfiguracja umożliwiająca M. Sandu utworzenie „własnego” rządu.

Wówczas możemy oczekiwać nasilenia się retoryki antyrosyjskiej w rodzaju wyprowadzenia wojsk z Naddniestrza, bo w przeciwnym wypadku Mołdawia będzie dążyć  do rozwiązania problemu tego regionu „w inny sposób”. Czyli nasili się presja psychologiczna, w której zakładnikami staną się mieszkańcy Naddniestrza, zaś Rosja będzie w dalszym ciągu oskarżana o blokowanie uregulowania konfliktu.

Wszak nie o to chodzi, by złapać króliczka, ale by gonić go.

*****

za:
https://www.gazeta.ru/politics/2020/11/20_a_13369015.shtml?datesubscribe=21112020&utm_source=email&utm_medium=gazeta_daily&utm_campaign=2020-11-21&utm_content=list_news&utm_term=title

oraz:

https://news.24tv.ua/ru/majja-sandu-biografija-kandidata-prezidenty-gorjachie-novosti_n1451473

https://www.eurointegration.com.ua/rus/

******

Wykaz wszystkich moich notek na portalu "Szkoła Nawigatorów" pod linkiem:

http://stanislaw-orda.szkolanawigatorow.pl/troche-prywaty

 

---

tagi: mołdawia  chory człowiek europy 

	stanislaw-orda
	22 listopada 2020 19:34

16     1941    6 zaloguj sie by polubić